Από τις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. διάφορα εσωτερικά και εξωτερικά γεγονότα άρχισαν να κλονίζουν τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Συγκεκριμένα:

Γειτονικοί λαοί, οι  στο και οι  στην ανατολή, τα σύνορα, λεηλατούσαν τις ακριτικές επαρχίες και έκλειναν τους δρόμους του . Οι στρατιωτικές δυνάμεις, αντί να φρουρούν τα , στασίαζαν ή συγκρούονταν μεταξύ τους και συχνά όριζαν ή καταργούσαν τους . Κάποιες ακριτικές επαρχίες της Ανατολής  από την αυτοκρατορία και έκαναν δικά τους κράτη. Οι σκληροί κατά των προκαλούσαν τη δυσαρέσκεια των πιστών της νέας

Ο  όμως διαπίστωσε ότι η διακυβέρνηση της απέραντης αυτοκρατορίας από τη ήταν δύσκολη επειδή:

Βρισκόταν πολύ από τις ακριτικές περιοχές του και της , που δέχονταν εχθρικές . Ήταν για πολλά χρόνια κέντρο λατρείας του ρωμαϊκού  και ο χώρος που έγιναν σκληρές συγκρούσεις ανάμεσα στους αλλά και διωγμοί των . Έτσι αποφάσισε και μετέφερε την από τη στο . Το επίσημο όνομα της νέας πρωτεύουσας ήταν , αλλά έμεινε γνωστή ως

 

Η βυζαντινή αυτοκρατορία μένει ενωμένη έως τα τέλη του ου μ.Χ. αιώνα. Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Θεοδόσιου όμως μετακινούμενοι λαοί ,, και -παραβιάζουν τα βόρεια σύνορα και απειλούν την αυτοκρατορία. Τότε ο , λίγο πριν από το θάνατό του ( μ.Χ.), μοίρασε την αυτοκρατορία στους δυο γιους του, πιστεύοντας ότι έτσι θα κυβερνιόταν καλύτερα. Ο  πήρε το ανατολικό της τμήμα και ο  το δυτικό.